Zabytki i obiekty kultury
Gmina Miechów
Bazylika Grobu Bożego
Jej początki sięgają wieku XII, kiedy to magnat małopolski Jaksa z rodu Świebodów ufundował pierwsze zabudowania klasztorne. Sprowadził na ziemie miechowską zakonników z Ziemi Świętej, gdzie opiekowali się Grobem Chrystusa. 10 kwietnia 1996r. świątynia, będąca częścią kompleksu budynków sakralnych, otrzymała tytuł i godność Bazyliki Mniejszej. Sama Bazylika ma charakter gotycki i pochodzi z XIV - XV w. Obecne wnętrze kościoła jest wynikiem przebudowy XVIII - wiecznej. Utrzymane jest w całości w stylu późnego baroku z rokokowymi ołtarzami i dekoracjami. Kościół łączy się bezpośrednio z budynkiem klasztornym, w którego przyziemiu znajdują się gotycko - renesansowe krużganki. Wewnątrz wirydarza z wejściem od krużganków jest kaplica Grobu Bożego - replika kaplicy jerozolimskiej z okresu renesansu. Kościół i klasztor tworzą wraz z budynkami towarzyszącymi zabytkowy zespół klasy międzynarodowej. Jest to zwarty kompleks budynków. Na cmentarzu kościelnym znajdują się rzeźby: św. Jana Nepomucena, Jezusa z Barankiem, Matki Boskiej i kolumna z podwójnym krzyżem Bożogrobców. W kościele znajduje się również skarbiec z wieloma cennymi eksponatami pochodzącymi z okresu świetności Bożogrobców. Są to m.in.: późnogotycki kielich z 1500 roku, unikalny srebrny relikwiarz w kształcie kaplicy Grobu Bożego w Jerozolimie, kilkadziesiąt bogatych kap, dalmatyk, i ornatów, infuły proboszczów generalnych. Przechowywana jest tutaj też rzeźba "Chrystus w Ogrójcu" z piętnastego wieku.
Kościół w Siedliskach
Jest to murowany kościółek pod wezwaniem św. Krzyża. Został wybudowany przez zakon Bożogrobców. na przełomie XV i XVI wieku. Ma on kształt łodzi. W XVIII w. do ściany zachodniej została dobudowana drewniana dzwonnica. Świątynia pełniła funkcję miejsca wielkopiątkowych procesji.
Dworek "Zacisze"
Jest to drewniany dworek z 1784 roku, konstrukcji zrębowej, dach łamany, polski, kryty gontem i papą. Wewnątrz dwa kominki murowane z końca XVIII wieku. W dworku mieści się ekspozycja związana z insurekcją kościuszkowską oraz Muzeum Regionalne.
Galeria Sztuki "U Jaksy"
Historia Galerii Sztuki "U Jaksy" w Miechowie sięga roku 1985. 1 sierpnia 1985 rozpoczęto remont adaptacyjny zabytkowych piwnic w poklasztornym budynku BOŻOGROBCÓW, w którym obecnie mieści się Sąd Rejonowy, z przeznaczeniem na galerię sztuki. Są to najstarsze fragmenty architektury Miechowa, najprawdopodobniej z XIII wieku. Równolegle Galeria prowadzi działalność edukacyjną i popularyzatorską wśród młodzieży i sympatyków sztuki. To tutaj organizowane są recitale artystów z "Piwnicy pod Baranami", koncerty artystów z Filharmonii Krakowskiej, a niekiedy również małe formy teatralne.
Ponadto na uwagę zasługują:
- Kaplica przy budynku miechowskiego hospicjum wybudowana w 1905r. staraniem sióstr szarytek i ówczesnego proboszcza miechowskiej parafii księdza Kwiatkowskiego pw. Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej.
- Drewniany kościół p.w. Matki Kościoła z 1675 r. w Przesławicach.
- Kościół murowany p.w. św. Wojciecha z poł. XVII w. w Sławicach Szlacheckich
Gmina Książ Wielki
Zamek na Mirowie
Jest to renesansowy pałac wzniesiony w latach 1585-1595 przez biskupa krakowskiego Piotra Myszkowskiego i jego bratanka starosty chęcińskiego. Projekt wykonał dla nich Santi Gucci. Na początku XVIII wieku zamek przeszedł w posiadanie rodu Wielopolskich, którzy nadali mu cechy barokowe. W XIX wieku miała miejsce przebudowa w stylu neogotyckim, która nadała wcześniejszemu pałacowi obecną formę. Na dłuższych osiach powstały ryzality zwieńczone attyką i narożnymi wieżyczkami. Główne wejście znajduje się od wschodu, tutaj też po obu stronach pałacu znajdują się dwa pawilony, które pierwotnie mieściły kaplicę i bibliotekę. Zamek broniony był systemem bastionowym, z którego zachowała się jedna kurtyna ze strzelnicami oraz resztki bastionu. Usytuowany w odległości 1km na wschód od Książa Wielkiego, na wzgórzu mirowskim. Rezydencja ta stanowi jeden z wcześniejszych przykładów założenia Palazzo Infortezza, rozdzielającego funkcje rezydencjonalno-obronne nowożytnej siedziby pańskiej i fortyfikacji bastionowych. Po zgonie biskupa dzieło jego kontynuował bratanek Piotr, starosta Chęciński. W latach 1841 - 46 Mirów został przekształcony wg projektu F. Augusta Stuellera. Po II wojnie światowej dawna rezydencja magnacka jest siedzibą Zespół Szkół im W.Witosa.
Kościół św. Wojciecha
Pierwsza wzmianka źródłowa o kościele i parafii pochodzi z 1326r. Według relacji Jana Długosza w 2. poł. XV w. był kościół murowany. W XVI w. został zamieniony na zbór kalwiński, był rozbudowywany w XVII i na początku XX w. Ołtarze, główny i pięć bocznych, późnobarokowe. W głównym ołtarzu renesansowy obraz MB Pocieszenia z XVI w. Nieznany artysta namalował obraz na trzech deskach lipowych, ściągniętych dwoma poprzeczkami.
Klasycystyczny dwór z XVIII w. w Mianocicach
Pałac Hallerów w Mianocicach (2km na zachód od Książa Wielkiego) to zabytek pochodzący z późnego klasycyzmu. Przebudowany został ok. 1830r. Pierwszymi właścicielami pałacu byli Mianowscy, a od 1850r. Hallerowie. Od strony zachodniej znajdujemy taras na arkadach filarowych z jednobiegowymi schodami. Na terenie dworskim napotykamy dwie figurki św. Jana Kantego z 1744r. autorstwa Wacława Beranka z Pińczowa. W kaplicy znajdują się płaskorzeźby, przedstawiające św. Weronika i Chrystusa Frasobliwego Ukrzyżowanego, odnowione w 1774r. Od 1952 . pałac został przeznaczony na Dom Pomocy Społecznej.
Kościół parafialny p.w. Narodzenia Najświętszej Marii
Klasycystyczna karczma "Antolka"
Pałac Zdziechowskich w Rzędowicach z początku XX wieku
Gmina Kozłów
Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego
Na terenie tej gminy naważniejszym zabytkiem jest kościół neogotycki murowany z 1902r. w Kozłowie, oraz kaplica cmentarna z 1870r..
Gmina Charsznica
Kościół parafialny w Uniejowie wybudowany przez bożogrobców datowany na rok 1470
Kościół parafialny w Tczycy pochodzący z I połowy XV wieku
Zespół dworski w Pogwizdowie
Stacja kolejowa Tunel
Usytuowany pod wzniesieniem „Biała Góra" w latach 1882-85 został przekopany dwuwylotowy, najdłuższy w Polsce tunel kolejowy o długości 810m.
Gmina Słaboszów
Kościół p.w. św Mikołaja
Głównie warto zboczyć neogotycki kościół parafialny oraz dzwonnice z XIX w. znajdującą się przy kościele w Słaboszowie.
Dwór w Święcicach
W średniowieczu miejscowość była podzielona na część kościelną, należącą do klasztoru benedyktynów w Tyńcu, oraz szlachecką, której właścicielem był Jan Opatkowski herbu Jastrzębiec. W XVI wieku połączona już wieś należy do Andrzeja Stokowskiego herbu Jelita, a potem Stanisława Janowskiego herbu Pilawa. W XVIII wieku Święcice są własnością Piotra Dębińskiego z Dębian herbu Rawicz, kasztelana mazowieckiego, senatora (ok. 1800) oraz Józefa Antoniego Dębińskiego, chorążego bracławskiego. W 1791r. wieś należała do Ignacego Skrzyńskiego, starosty dołhańskiego. Dwór w Święcicach jest budynkiem murowanym z cegły, podpiwniczonym. Pierwotnie miał być piętrowy, ale z powodu braku funduszy pozostał budowlą parterową. Założony na planie prostokąta, z ryzalitami na osi. Od frontu płytki ryzalit kryjący wejście, poprzedzony portykiem wspartym na czterech, mocno wybrzuszonych, zdwojonych kolumnach. Ponad nim w części środkowej niewielka drewniana facjata nakryta dwuspadowym daszkiem. Po obu stronach otworu wejściowego duże owalne okna z promienistym układem szprosów. Od strony ogrodu ryzalit w formie połowy sześcioboku, o szerokich, zamkniętych półkoliście oknach. Nad nim taras z zadaszeniem namiotowym wspartym na kolumnach ustawionych na wysokich bazach, pomiędzy którymi niegdyś rozpięta była żeliwna dekoracyjna balustrada (obecnie nie zachowana). Okna szerokie, wielokwaterowe. Dach wysoki, czterospadowy.
Kosciół w Kalinie Wielkiej p.w. Imienia NMP
Pierwszy kościół w Kalinie Wielkiej zbudowano w 1325r. Późniejszy z przełomu XVII i XVIII w. spłonął, a w jego miejsce, w latach 1903-1908, wybudowano obecny w stylu pseudogotyckim. Udało się częściowo uratować wystrój poprzedniego, w tym barokowy ołtarz z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem z 1790r.
Dwór w Rzemiędzicach
Gmina Gołcza
Ciekawostkę z terenu gminy stanowi miejscowość Wielkanoc, będąca przez długie lata centrum protestanckich zwolenników Kalwina. Do najciekawszych obiektów wartych zobaczenia na terenie gminy Gołcza należą:
Kościół parafialny w Gołczy
Kościół parafialny w Mostku z 1571r. z późnobarokową amboną i ołtarzem
Kościół parafialny w Ulinie Wielkiej z 1655r. z zabytkową drewnianą dzwonnicą z przełomu XII i XIII wieku
Murowany romański kościół w Wysocicach z przełomu XII i XIII wieku
Gmina Racławice
Zespół dworski z XIX-XX wieku w Janowiczkach
Klasycystyczny dworek znajduje się u podnóża góry Zamczysko. Ostatnim właścicielem podworskiego budynku do roku 1945 (a więc do czasów reformy rolnej) był Bronisław Pryffer. Przez długi czas, do 1985r., mieścił się w nim Ośrodek Zdrowia. Obecnie stanowi komunalną własność gminy i jest przygotowywany do remontu.
Willa Walerego Sławka
Byłego premiera rządu polskiego w latach 1930 31 i 1935, honorowego obywatela Racławic znajduje się w Janowiczkach, niedaleko pomnika Bartosza Głowackiego.
Kościół murowany w Racławicach pw. Apostołów Piotra i Pawła
Zbudowany w 1778r. w stylu późnobarokowym z drewnianą polichromią z tego samego okresu. Znajduje się w nim figura św. Szczepana z XVI wieku odnowiona przez Muzeum Narodowe w Krakowie oraz obraz olejny pt. ,,Święta rozmowa z XVI wieku przedstawiający św. Piotra i św. Jana Chrzciciela oraz Madonnę z Dzieciątkiem. W drewnianej dzwonnicy, pochodzącej prawdopodobnie z XVIII wieku, wisi dzwon odlany w 1776r., który bił na trwogę, gdy nadciągały wojska rosyjskie w 1794r., a później głosił chwałę zwycięstwa wojsk i kosynierów polskich pod Racławicami.
Mogiły Kosynierów
Dwie mogiły poległych w racławickiej bitwie kosynierów z 1794r. znajdują się w Dziemięrzycach. Są to jedyne oznakowane groby. Po bitwie poległych chowano na okolicznych polach, jeszcze niedawno istniały ślady po tych grobach. Dziś uległy zatarciu.
Pomnik Bartosza Głowackiego i miejsce słynnej, zwycięskiej potyczki z czasów Powstania Kościuszkowskiego
W 197 rocznicę Bitwy pod Racławicami, 4 kwietnia 1981r., powstał Społeczny Komitet Budowy Pomnika Bartosza Głowackiego, działający w ramach Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego. Kamień węgielny pod budowę pomnika został wmurowany 10 czerwca 1984r., a uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce 22 maja 1994r. w dwusetną rocznicę racławickiej victorii. Uroczystość odsłonięcia pomnika była połączona z krajowymi obchodami święta ludowego oraz obchodami 200 rocznicy Insurekcji Kościuszkowskiej. Autorem pomnika wykonanego z brązu odlewniczego jest profesor Marian Konieczny z Krakowa. Odlewu dokonano w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych, które specjalizują się w odlewaniu pomników. Waga pomnika wynosi 9300kg, a jego wysokość to 10,5m.